Genellikle hakkında çok konuşulan bir kitabı okumak kolay olmaz. Çevreden gelen bilgiler ışığında ister istemez bir fikriniz olarak ve bir beklenti içinde sayfaları çevirirsiniz. Benjamin Anna’yı Seviyor da işte öyle bir kitaptı benim için. Çocuk edebiyatıyla ilgili çeşitli sohbetler de özellikle “sansür” ya da “yasaklama” kelimelerinin geçtiği bir kitap oldu. Farklı yorumlar duydum. Ancak kendi dilini çok ustaca oturtmuş bir eserle karşılaştığım için tüm bildiklerimi unuttum, daha doğrusu o bana unutturdu, öylece satırlar arasında keyifli bir öyküde gezindim.
Çocuk edebiyatıyla ilgilenenlerin mutlaka okuduklarını tahmin ettiğim bu kısa roman; anlatı dili, puntosu, öyküdeki karakterlerin yaş aralığı düşünüldüğünde ilkokul seviyesinde okunabilecek bir kitap. 1979 yılında yayımlanmış ve 1980 yılında Zürih Çocuk Kitabı Ödülü’nü almış. Yazarı Peter Hartling 2008 yılında çocuk edebiyatının en büyük ödülü olan Hans Christian Andersen Ödülü’ne aday gösterilmiş bir isim. 1933 yılında doğmuş ve çocukluğu 2.Dünya Savaşı yıllarında geçmiş.
Benjamin Anna’yı Seviyor’u okuduğumda neden isminin “sansür”le anıldığını net olarak tahmin ettiğim bölümler oldu ancak kesinlikle öyle olmaması gerektiğini düşünüyorum. Öncelikle ben şu düşüncedeyim: Biz çocuk kitaplarını yetişkin bilgi ve algımızla okuyoruz. Yani yaşadığımız deneyimlerimizi bir tarafa bırakıp, üstümüzdeki kirli gömleği çıkartıp temizini giydiğimiz gibi çocukluğumuzun o saf duygularını tekrar üstümüze giyemiyoruz. Öğrenilmiş öğrenilmiş oluyor. Sonrasında da bir ön yargı geliştiriyoruz. Bu öyle bir noktaya geliyor ki iki çocuğun safça yaşadığı sevgi öyküsünü bile gölgeleyebiliyor.
Ben Benjamin Anna’yı Seviyor ‘u çok sevdim. Neden mi? Öncelikle 80’li yıllarda yazılmış olmasına rağmen dili taptaze. (Bunda başarılı bir çevirinin etkisi olduğu da yadsınamaz.) İkincisi oldukça akıcı bir kurguya sahip. Üçüncüsü ötekileştirme, akran zorbalığı gibi konuları işliyor. Almanya’ya göçmek zorunda kalan Polonyalı Anna sınıfta diğerlerinden farklı olduğu olduğu için; hem giyim kuşamı, hem ekonomik durumu hem de aynı dili rahatlıkla kullanamaması nedeniyle, sınıftaki diğer çocuklar tarafından kabul görmüyor. Benjamin de onlardan biri. Ancak aynı zamanda kendini karşısındakinin yerine koyabilen de bir çocuk. Yetiştiği ailenin de bunda ne kadar etkili olduğunu düşündüm okurken. Benjamin’in ailesi de dışardan gelene sırtlarını dönmek yerine evlerini açabilen birileri. Zamanla Benjamin Anna’ya karşı farklı duygular beslediğini fark ediyor. Bunlarla savaşmak da kabul etmek de hiç kolay olmuyor. Anna’nın Benjamin’den öğrendiği çok şey olduğu kadar Benjamin’in de Anna’dan öğrendiği şeyler oluyor. Bunlar yaşadığı çevreyi daha farklı görebilme beceresi, mutlu olmak için her şeye sahip olmak gerekmediği gibi yaşama dair bilgiler. Ama aynı zamanda sevgi, kıskançlık, hayal kırıklığı gibi duygular da.
“Odan güzelmiş.”
“Evet,” dedi Benjamin. Daha fazlasını söylemeye çekindi. Anna da bir gün böyle güzel şeylere sahip olacak mı bilemediğinden lafı uzatmadı.” syf.84
Bu kısacık kitabın kapağını kapattığımda yüreğimin ısındığını hissettim. Hiç fark ettirmeden sevgiyi kocaman bir yumak yapıp kucağıma bırakmıştı. Ayrıca Anna’nın kocaman ailesi, Benjamin’in annesi, abisi, amcası ve babası, sınıflarındaki her şeyi dengede tutan tatlı sert öğretmenleri ve arkadaşlarıyla kalabalık bir karakter zenginliği içinde de buldum kendimi.
Bir de yaş grubuna uygun olarak kitabın kısa kısa bölümlere ayrılmış olması çok güzeldi. Her bölümünü sevsem de benim favorim sanırım syf.68’de BENJAMİN SÜSLENİYOR diye başlayan bölüm oldu. Oraya kocaman mavi bir kalp çizmişim 🙂
Neyse son olarak şunu söylemek istiyorum. Çocukla, çocuklukla, bu alandaki edebiyatla ilgili özel bir çabanız olmasa da okuyun derim bu kitabı. Hatta alın çevrenizdeki çocuklara hediye edin.
İyi okumalar dilerim.
KÜNYE:
KİTABIN ADI: BENJAMİN ANNA’YI SEVİYOR
YAZAR: PETER HARTLİNG
ÇEVİRİ: NECDET NEYDİM
YAYINEVİ: GÜNIŞIĞI KİTAPLIĞI
SAYFA SAYISI:110
BASIM YILI: 5.BASKI ARALIK 2012