Bir itirafta bulunmak istiyorum. Bundan bir yıl kadar önce kitap dinlemeyeceğimi sadece okuyarak keyif aldığını söylüyordum. Ancak bugün bu düşüncelerim biraz değişikliğe uğradı. Elbette basılı metin okumak yine ilk tercihim. Bu duygum hiç değişmeyecek. Kitabın kokusunu, kelimeler arasında dolaşırken yarattığı hissi, hayran kaldığım satırların altını kurşun kalemle çizmeyi çok seviyorum ama artık kitap dinliyorum. ‘Çöplük’ de Storytel’den dinlediğim kitaplardan biri. Kitap dinlemenin de benim için avantajlı tarafları var. Yürüyüş yaparken, ütü yaparken ya da akşam yemeği için mutfakta sağa sola dönerken kelimeler zihnimin içinde dolaşıyor. Dinlerken tek istisnam dublajın iyi olması. Bazen öyle metinler dinliyorum ki, ‘bu kitap mutlaka basılı olarak elimin altında olmalı ve üzerine notlar almalıyım,’ dediğim de oluyor.
Çöplük yazar Andy Mulligan’ın yirmi beş dile çevrilen ve sinemaya uyarlanan eseri. Hayran olduğum Çizgili Pijama’nın yazarı John Boyne bu kitap için şöyle demiş: “Çöplük muhteşem bir kitap. Enerji dolu, heyecan verici ve çok iyi kaleme alınmış.” Yazar Andy Mulligan 1962 Londra, İngiltere doğumlu. Eğitimini Oxford Üniversitesi’nde almış. Uzun bir süre tiyatro yönetmenliği yapmış. Hindistan, Brezilya, Vietnam ve Filipinler’de İngilizce ve drama öğretmenliği yapmış. Doğduğu yere döndüğünde yazar olarak hayatını sürdürmüş. Çocuklar için yazdığı kitaplarla büyük başarı elde etmiş. 2011 Guardian Çocuk Edebiyatı Ödülü’nü almaya hak kazanmış ve 2012 Carnegie Madalyası finalisti olmuş. Yazarın “Trendeki Adam” isimli bir de yetişkin romanı bulunuyor.
Çöplük’ün hikayesi Brezilya’da geçiyor. Yaşamlarını çöp işçiliğiyle kazananların öyküsü anlatılıyor. Baş kahramanlar üç küçük çocuk. Bu çocuklardan biri her gün yaptıkları çöp ayıklama işi sırasında bir çanta buluyorlar. Çantanın içinde bir cüzdan, kimlik ve fotoğraf olanları çetrefilli bir maceranın içine çekiyor.
Çöplük romanının olay kurgusu çok sürükleyici. Bunun yanı sıra yazarın anlatıcı seçimi de romanın akıcı olmasını sağlıyor. Romanda tek bir anlatıcı yok. Öncelikle ve sırayla ana kahramanların dilinden aynı hikâyeyi dinliyoruz. Ardından sırayla, sanki mikrofonu birbirlerine uzatırmış gibi, diğer karakterlere söz veriliyor. Bunlardan bazıları hikâyeye dahil olan rahip ve gönüllü olarak uzak bir ülkeden gelen genç bir kadın öğretmen. Dolayısıyla biz olayı yaşayanların ağzından anılarını duyarmışcasına merakla okumayı sürdürebiliyoruz.
Romanın ‘çocuk’ edebiyatı başlığı altında verilmesine karşın aslında içinde barındığı şiddet unsuru beni biraz düşündürdü. Çoğu siyasi yozlaşmanın eseri olan, birçok ülkede tekrarı yaşanan gerçeklerden oluşması bu kitabı büyüklerin okuyabileceği bir niteliğe dönüştürüyor. Yani şöyle; çocukların yaşadığı macera çocuklar için sürükleyici, siyaseten yaşananlar yetişkinlerin bilincinde yerli yerine oturacak şeyler fikrimce. Ben çocuk edebiyatında hiç bir şeyin yasaklanmadan çocuklara verilmesinden yana olanlardanım. Birey yaşıyla birlikte deneyimledikleri doğrultusunda önüne konulan metnin farklı okumalarını yapabiliyor.
Okuyup, pardon dinleyip, çok etkilendiğim romanlardan biri oldu Çöplük. Metin boyunca o insanların yaşamak zorunda kaldıkları çöplüğün kokusu etrafımı sardı. Çocukların tüm çaresizliklerine rağmen verdikleri mücadele çok etkileyiciydi. Bu romanı en kısa zamanda okuyun derim. Hatta lütfen bana da düşüncelerinizi yazın.
Sağlıkla kalın,
KÜNYE:
KİTABIN ADI: ÇÖPLÜK
YAZARI: ANDY MULLİGAN
ÇEVİRİ: ARİF CEM ÜNVER
YAYINEVİ: TUDEM
SAYFA SAYISI: 216