Kütüphane rafları arasında dolaşırken karşıma bu harika kitap çıktı. Epeyce sayfanın altını çizdim. Alıntıları aşağıda sizinle paylaşacağım. Ancak bu kitapla ilgili önemli bir farka dikkat çekmek isterim. Kitabın yazarı Megan Daley ödüllü bir kütüphane öğretmeni. Kitap, öykü, şiir ve uygulama önerileri verirken kendi ülkesinden örneklemeler yapıyor. Ben verdiği örneklerin dilimize çevirileri var mı diye araştırdım ama bulamadım. Her ne kadar uluslararası beğeni kazanmış bir çok kitap dilimize çevrilmişse de burada verilen örneklerin Türkçesi yoktu. Dikkatimi çeken bir diğer ifade az önce yazarı nitelerken kullandığım “Ödüllü Kütüphane Öğretmeni” terimi oldu. Ben küçük kızım liseye başladığında kitaplara olan tutkum ve çocuklara okuma sevgisi kazandırma niyetim ile birlikte okulun kütüphane gönüllüsü olmuştum. Okulun özel bir bağışla yıllar önce kurulmuş sonrasında da yine bağışlarla zenginleştirilerek yedine ulaşmış kaynağı vardı. Profesyonel bir kitap takip sistemine sahiptik. Kütüphane alanımız iki derslik büyüklüğündeydi. İçinde mobilyaları bilgisayarı mevcuttu. Ancak Milli Eğitim Bakanlığı tarafından bir kütüphane öğretmeni atanmamıştı. Bu bizim okulumuza özel bir durum da değildi üstelik. Çünkü kütüphane öğretmenine devletin ayıracağı bütçe yoktu. Bir lüks olarak görülüyordu. Bu kütüphanede çocuklarla öykü okuma etkinlikleri düzenledim ama maalesef çok başarılı olamadım. Çocukların büyük bir bölümü kütüphaneyi üniversite sınavlarına hazırlık testleri çözmek için sessiz bir ortam olarak görüyorlardı. Ben o dönemde sevgili yazar Başar Başarır, öykücü Behçet Çelik gibi bir çok değerli edebiyatçıya ulaştım ve bağış kitap istedim, gönderdiler. Dört yıl boyunca bu görevi gönüllü diğer arkadaşlarımla yürüttüm. Ancak size tanıttığım bu kitabı okuduğunuzda göreceğiniz gibi dünyada bu kütüphane öğretmenliği daha farklı bir yerde duruyor. Daha ana sınıfından itibaren okuma alışkanlığının kazanması için kütüphane öğretmeni devreye giriyor. Sırf bir makine gibi test çözerek zihnen ve ruhen başarıya ulaşmak imkansız. İyi okuyan, okuduğunu anlayan, özümseyen, akıl yürüten birey gelecekte çok daha nitelikli oluyor.
Kitap Okuyan Çocuk Yetiştirmek kitabında; İlk Yıllar, Kitap Okumak ve Okul, Okul Kütüphanesi, Okuma Alanları, Okuma Güçlükleri Olan Çocuklar, Genç Okurların Sosyal Yaşamları, Görsel Okuma, Çok Modelli Okuma ve Dijital Okuma gibi farklı ve ilgi çekici başlıklar altında çocuğun iyi bir okur olması için neler yapılabileceğini anlatıyor yazar.
Şimdi size kitaptan kendim için aldığım notları paylaşmak istiyorum. Bakalım sizler ne düşüneceksiniz…
RASTLANTISAL OKUMA İÇİN BEŞ KOLAY İPUCU
“Buyurun çocuklar, işte telefonum! Ben kahvemi içerken sizler bir şey izleyin.” Bunu yapmak hiç güzel değil. Hiç kimse bir kafede etrafı rahatsız eden çocuklarını susturmak için bağıran anne – baba olmak istemez. El çantamda da kitaplar taşıyorum. Yolda kitap okumak için çabucak içine dalıp çıkabileceğim kitapları seçiyorum. Komik kitaplar, şiir antolojisi veya bilgilendirici bir kitap olabiliyor bunlar. Ayrıca arabamda içinde kitap, kalem, kağıt ve aksesuar bulunan çantalar bulunduruyorum. Gidişler ve dönüşler için farklı çantalarım var. Beş tavsiye: 1- Çocuk kitaplarının mini versiyonları. 2- Karalama kitapları, boyama kitapları ve aktivite kitapları. 3 Çocuğa yeni gelen birkaç güzel resimli kitap. 4 Farklılığı gösterin veya diğer bul bakalım kitapları. 5- Hikaye taşları.
ÖZSEÇİM
Kendi kendine kitap seçme süreci.
Özseçime yardımcı sorular: Konusu sana çekici geliyor mu? Neden bu kitabı okumak istiyorsun? İlk sayfayı oku. Kelimelerin çoğunu anladın mı? Bu kitap seni zorlayacak mı? Bu zorluğu kabul edecek misin? Bu yazarın başka serini okudun mu ve ondan keyif aldın mı? Okumaktan zevk aldığın en son kitabın adını söyler misin? Bunda da benzer şeyler bulabildin mi?
Özseçime yardımcı stratejiler: Beğendiğiniz yazarları yazın ve onların kitaplarını araştırın. Kütüphanelerdeki ve kitapçılardaki yeni kitaplar bölümünü kontrol edin. Evdeki kitaplıkları kontrol edin ve ailenizdeki diğer kişilerin okumaktan keyif aldıkları kitapları bulun.
ÇOCUĞUNUZUN OKUMASINI GENİŞLETME
Çocuğunuz ilkokulda belli bir okuma düzeyine ulaştığında daha karmaşık hikâye örgüsü olan ve ilgileri doğrultusunda konulara sahip (köpek balıkları, periler, sihirli masallar, kahramanların gerçek hikâyeleri vb) kitapları yazmaya başlarlar. Bu velilerin ve aynı şekilde eğitimcilerin çaresiz kaldığı dönemdir ve bizler “Şimdi onlara hangi kitabı vereceğim?”, “Hangisinin uygun olduğunu nasıl bileceğim?”, “Sadece beş yaşındalar, biliyorum ama acaba Harry Potter’ı okuyabilirler mi?”, “ÇOcukken benim okuduğum gibi klasik eserleri okumasalar mı?” gibi sorularla strese gireriz. Çocuğunuzu en iyi siz tanırsınız.
DENGELİ BİR OKUMA PROGRAMI ŞÖLENİ
KISA HİKAYELER – En hafife alınan türlerdir. Küçüklerin en çok yazmaya çalıştığı tür olmakla birlikte Amerika’da yapılan araştırmalarda en az tutulan tür de yine budur. Kısa hikâyeler romana geçmekte zorlanan gençler için değerlidir. Onlara hayal kırıklılığı ya da başarısızlık yaşamadan hikâyeyi bitirme şansı verir.
ŞİİR – Çocuklar şiire bayılır. İnsan beyninde, mensup olduğu kültürden ve yetişrilme tarzından bağımsız olarak, iç içe geçmiş, bütünleşik, ritme karşı duyarlı bir şey var; kafiler ile sözcükler kolaylıkla ezberlenebiliyor ve söylenebiliyor.
ÇOK MODELLİ OKUMA VE DİJİTAL OKUMA
Günümüz teknoloji çağında ebeveynler ve eğitimciler arasında bir endişe hakim: Çocukların kitap okumak yerine teknolojiyi seçmeleri ve kitaplardaki büyüleyici dünyalar yerine çevrimiçi oyunları tercih etmeleri. Elektronik kitapların ve uygulamaların gündeme gelmesinin yanı sıra kişisel cihazların da yükselişe geçmesi endişe dalgalarına sebep olmaktadır. Bu yüzden ekranlara bakarak zaman geçirirken hem de dijital okuma yoluna giderken akılcı olmak için mantıklı sebeplerimiz var. Maalesef şu ankidurum teknolojiden önceki zamanlara geri dönmeyi imkansız hale getirdiğinden -böyle bir şeyi kimse istemez – zor da olsa bu dijital çağda kitap okumaya sahip çıkmalıyız.
Dijital teknolojiler, kitap okuma ve “çok modelli okuma” üzerine odaklanılması sayesinde, gençlerin okumayı öğrenme yöntemlerinde çok hızlı değişimler sağladı.
Okuma Modelleri Nedir?
Okuma modelleri, kullanıcıların dijital ortamlarda nasıl okuma yaptıklarına ve buna bağlı olarak dijital arayüzlerde önemli bilgilerin nasıl konumlandırılması gerektiğine yönelik sınıflandırılan modelleri içerir.
Kullanıcıların göz hareketlerini ve sayfa üzerinde izlenilen yolu odak testiyle inceledikleri araştırmalara göre; kullanıcıların gözlerinin izleyeceği doğru yolu oluşturur ve okuduklarında nasıl yararlanmaya çalıştıklarını gösterir.
3 çeşit okuma modeli kullanılır:
1. Gutenberg Diyagramı: İnsan gözünün az yoğunlukta ve tek sayfadan oluşan içerikte gerçekleştirdiği hareket yolunu açıklar. Bu model kullanıcıların zihinlerinde oluşan sorulara hızlıca yanıt bulmak istenilen tasarımlarda kullanılır. Sadece metin odaklı olmayan sayfalarda kullanılarak odağı dağıtmadan hızlı ve basit şekilde hikayeyi kullanıcıya sunar.
2. F-Modeli: Yoğun içerik blokları olduğunda insan gözünün bu blokları tararken hareket ettiği yolu açıklar. Kullanıcılar yoğun içeriklerde genellikle yazılanın tümünü okumadan sadece istediği ve amacına yönelik bilgileri tarar. Uzun makaleler, blog gönderileri gibi metin ağırlıklı web sayfalarında bu model uygulanır ve kullanıcının aramakta olduğu bilgiye hızlıca ulaştırıp anlamlandırdığı için diğer web sitelerine yönelmesine engel olan modeldir.
3. Z-Modeli: Yoğunluğu az olan bir içerikte, kullanıcı gözlerinin hayali bir “Z” (soldan sağa, yukarıdan aşağıya) oluşturarak izlediği yolu açıklar. Tümüyle metin odaklı olmayan, görsel içeriğin yoğun olduğu sayfalarda bu model tercih edilir. Kullanıcının neleri fark etmesi istendiği, bilgilerin akış sırasının nasıl oluşturulması gerektiği ve kullanıcının neler yapması beklendiği kararlaştırıldıktan sonra bu model uygulanır.
İçeriğin ve görselin yoğunluğuna uygun seçilecek olan okuma modeli, dijital ortam ile kullanıcı arasındaki etkileşimi artırır.
KİTAP KULÜPLERİ
Paylaşılan edebiyat sevgisi sayesinde başkalarıyla bağ kurmaya yardım eder
Büyük fikirlerin ve edebi mesajların tartışılmasına yardımcı olur.
Hikâye veya karakterlerle şahsen bağ kurar.
Alıntılar bu kadar. Daha çok şey var ama kitabın kendisine ulaşıp daha detaylı okuyabilirsiniz. Dediğim gibi ben bu kitabı kütüphaneden buldum okudum. Belki bulunduğunuz şehirde ve semtte sizin kütüphanenizde de vardır. Son söz kitap kulüplerini gelmişken, ben yetişkin edebiyatı konulu kitap kulübümü altı yıldır sürdürüyorum. Arkadaşlarla etkileşimli okumak çok faydalı oluyor. Ayrıca bir okuma düzeni ve ritmi sağlıyor. Yakın zamanda KIPIRTI ÇOCUK için bir OKUMA GRUBU kurduk. Orada da çocuklara çevrimiçi okuma alışkanlığı kazandırma konusunda girişimde bulunduk. İnternetten korkmak ve çocuklarımızı korumak belli bir noktaya kadar doğru ama zamanımızda internetsiz bir ortam mümkün değil o zaman iyi içeriklere yönlendirmek ve bunu okuma alışkanlığını geliştirmek için kullanmak çok faydalı olacaktır.
İyi okumalar,
KÜNYE:
KİTABIN ADI: KİTAP OKUYAN ÇOCUK YETİŞTİRMEK
YAZARI: MAGEN DALEY
YAYIN YILI: 2024
SAYFA SAYISI: 288
YAYINEVİ: ORENDA YAYINEVİ